Ұлы Абай «Бес асыл іс» өлеңінде еріншектік пен бекер мал шашпақты бес дұшпанның бірі ретінде атағаны белгілі.
Қазақта ысырапшылықтың адам баласы үшін қандай зиян қасиет екенін білдіретін аталы сөздер аз емес. Мәселен, «Тарта жесе тай қалар, қоя жесе қой қалар», «Жаманнан жарты қасық ас қалар» деп ыдыстағы асты тауысып ішудің пайдасын меңзеген.
Ислам дінінде де ысырап қылмауды өсиет қылған Құран аяттары мен хадистер көп. Айталық, Құран кәрімде: «Ішіңдер, жеңдер, бірақ ысырап қылмаңдар. Шындығында, Алла Тағала ысырап қылушыларды сүймейді», – делінген [Ағраф сүресі 31 аят]. Алланың мейріміне бөленуді ойласақ, барымызды орнымен жұмсау маңызды.
«Шынында ысырапқорлар – шайтанның туысы. Ал шайтан, Раббысына өте қарсы» делінген тағы бір аятта (Исра сүресі 27-аят).
Пайғамьбар (с.ғ.с.) хадистеріне назар салар болсақ: «Жақын туысқа, пақыр-міскінге һәм жолда қалған жолаушыға тиісті жақсылығыңды жаса! Мал-дүниеңді орынсыз шашып-төгіп, ысырап қылма. Шүбәсіз, ысырапқорлар шайтандарға бауыр. Ал шайтан болса, Раббысына рақметі жоқ, малғұн!» деген өсиетті табамыз.
Сондай-ақ «Үнемдеген адам қиыншылық көрмейді» (Табарани), «Құтқаратын үш нәрсенің бірі – бар кезде де, жоқ кезде де, байлықта да, кедейлікте де үнемдеушілік» (Бәйһақи) деп үнемшілдікке шақырған хадистерді де назарға алуға болады.
Мұның бәрі бізден дүниені, денсаулықты, күш-қуатты ысырапсыз қолдану керектігін көрсететін керемет тәмсілдер. Ысырап қылмаған адамның ырысы артары сөзсіз.
Тұрар ӘБУОВ