Алғашқы Адамның жаратылысынан күні бүгінге дейін барлық адамның бас тарта алмайтын ең қастерлі құндылық – жанұя екені даусыз. Дүниедегі алғашқы күнімізден бастап соңғы күнімізге дейін жанымызға жылулық сыйлайтын жанұяға немесе қоғамға әрбір адам мұқтаж. Өмірге деген құлшынысымыз және ұстанымыз жанұяда әрі қоршаған ортамымызда пайда болады. Міне осылайша есейгенде бақыт пен баяндылықты, көңіл мен жан тыныштығын үйлену арқылы сол жанұядан табады. Өмірдегі басқа да бақытты сәттер мен қуанышты күндер жанұя тыныштығының кепілдігінің нәтижесінде пенденің өмірі баянды болады. Бұл рухани байлықты пенденің алғашқы жаратылған күнінен-ақ байқауға болады.
Бұл жайында Құран Кәрімде былай деп баяндайды: «Ол сондай Алла сендерді бір жаннан жаратты. Әрі жаны тыныштық табуы үшін одан (өз тегінен) жұбайын жаратты.» «Ағраф 7/189; Зумәр 39/6» [1].
Жаратылыс табиғатымызда бар бола келген жанұямыздағы тыныштық пен бақыттың кілті, жұбайлар арасындағы махаббатпен сүйішпеншілікке, түсіністікпен жақсы қарым қатынасқа байланысты. Бұл жайында:
«… Сендерге өз жыныстарыңнан қасында тыныштық тауып, жандарың жайлануы үшін жұбайлар жаратуы және бір-біріңе деген сүйіспеншілік пен жан ашырлық сезімін ұялатуы. Расында, мұнда ойланып, ақылға салатын адамдар үшін талай ғибраттық дәлелдер бар» «Рум 30/21»
Адам заттың жаратылыстағы мақсаты мен оның өмірлік руханиятын реттейтін Құран мен Пайғамбардың ұлағатты өмірінен жанұя ұғымының қоғамда жақсы орнығуына ат салысып, оған жақсы көңіл бөлу – ең негізгі міндетіміз екенін көруге болады.
«Іштеріңдегі үйленбегендерді үйлендіріңдер! Егер, олар кедей болса, Алла оларды Өз кеңшілігімен ризықтандырады. Алла асқан кеңшілік иесі әл-Уәсиғ әрі бәрін толық білуші әл-Ғалим» «Нұр 24/32» аяты бұл міндетті жер бетіндегі барлық мұсылман қауымға міндеттеген,
«Егер діні мен мінезін ұнататын бір адам сендерге құда түсіп келсе, оған үйлендіріңдер! Осылай жасамайтын болсаңдар, онда жер жүзінде бүлік шығады» (Тирмизи, Никах 3) хадисі арқылы жанұя баяндылығында ата-аналардың жауапкершілігінің қаншалықты маңызды екенін көрсетеді.
Сонымен бірге асыл дініміз, үйлену, шаңырақ көтеру сияқты құндылықтар, өмірдің негізгі мән-мағынасы екеніне жөн сілтейді. Жанұя – Ислам дініндегі әрі әр-бір шаңырақтың өніп өсуіндегі ең негізгі құндылықтардың бірі. Бұл туралы Алла Тағаланың Елшісі (с.ғ.с) былай деп бұйырады: «Кісі үйленгенде дінінің жартысын толықтырады……..» (Бәйхақи, Шубил иман IV. 382). Сонымен қатар, жанұя адамның тәлім-тәрбие алатын бесігі, адамгершілік пен ізгіліктің бастауы, адами құндылықтар мен сипаттардың мұрасын үйрететін бір мектеп іспеттес. Өмірдің жалғасы үшін жанұя белгілі бір кезеңдерге дейін адам баласына адамгершілік қасиеттерді үйретіп, жат қылықтардан аулақ болуға тәрбиелейді. Міне «отбасы тәрбиесі» осыдан бастау алады.
Құралына сай әрекет жасамаған жанұяда келеңсіз жайттардың орын алуы әбден мүмкін. Пенде болған соң, ата-аналар да, жанұя мүшелері де нәпсінің жетегінде кетіп, құралына сай емес іс-әрекеттер орын алып жатады. Осындай жанұяда бақыттың орнын бақытсыздық, үміттің орнын үмітсіздік жайлап, құрмет етудің орнын қорқу басады. Бір Құдай бірікпеушіліктен, сақтасын.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
[1] Құран кәрім
[2] Тирмизи, “Никах”, 3
Бердалиев Исатай
