Түркиялық жазушы Ахмет Саглам «Қазақстан Туының мифиологиялық қырлары: тарихи кодтар» атты кітап жазып шығарды. Kazinform тілшісі түркі тілдес елдердің туларын зерттеп бастаған жазушының таңдауы бірінші неге Қазақстан жалауына түскенін сұрады.
— Түркі туларын зерттеуге арналған ауқымды жобаңызды неге дәл Қазақстан Туынан бастадыңыз?
— Әрине, менің түпкі мақсатым — түркі әлемінің барлық туларын ғылыми тұрғыдан таныстырып шығу. «Қырғыз этникалық бірегейлігі» атты магистрлік диссертациямды жазып жүрген кезде Кеңес билігіне дейінгі түркі ұлыстарын зерттеген едім. Сол кезде Қазақстан туына еріксіз назарым ауған. Қазақстан туы менің жеке рейтингімде ерекше орын алады. Бұл — түркі тұтастығын, бірегейлігін барынша толық бейнелейтін, ең сәтті символ. Сондықтан таңдауым бірінші көк туға түскен еді. Мифологияға деген қызығушылығымның арқасында Қазақстан туының көрнекі элементтері түркі тұтастығын бейнелейтінін байқадым. Түбі түркі ұлттар мен ұлыстардың дүниетанымын таныстыруға жарамды ең сәтті мысал — Қазақстан туы.
— Қазақстан туындағы ең негізгі әрі көз жауын алатын нышан не деп ойлайсыз?
— Қазақстан туындағы бүкіл таңбалар, нышандар, кескіндер маңызды. Бұл түркі мәдениетінен тамыр алып жатыр. Мысалы, «Күнді» алайық. Қазақ немесе қырғыз болсын, түрік немесе әзербайжан болсын, барша түркілер үшін Күн молшылық пен ана бастауының символы. Түркілер бүкіл тіршілігін табиғатқа тәуелді етіп байлаған көшпелі халық болды. Күн болмаса, малға азық жоқ. Ал төрт түліктің еті мен сүті түркінің негізгі тамағы болған. Сондықтан түркілер үшін күн — өмірдің қайнар көзі, қасиетті символ.
Қыран құс пен көк аспан — бүкіл түркі халқына ортақ рәміздер. Ал тудың шетіндегі ою-өрнек қазақ халқының аса талантты, шығармашыл ұлт екенін білдіреді.
— Қазақстан туының басқа тулардан негізгі айырмашылығы неде?
— Қазақстан туындағы нышандар «Біз түркіміз!» деп жар салып тұр. Қазақ туындағы барлық кескін ежелден түркілер үшін киелі нышан болған. Тіпті о баста авторлар күн мен қыранды туға бейнелеген кезде түркілік ауқымда ойланбаған күннің өзінде қазір түркі кодынан хабар беретін символ деңгейіне көтеріліп отыр. Мысалы, Түркі мемлекеттері ұйымының туында да Күн бар. Бұл жай сәйкестік емес. Біз осы нышандардың тарихи мәнін терең түсініп, келер ұрпаққа қастерлі қалпында табыстай алуымыз керек.
— Қорыта келгенде, сіздің кітабыңыздағы деректер қаншалықты объективті? Ғылыми деректермен үндесе ме?
— Бұл кітаптағы бүкіл ақпарат тек ғылыми зерттеулерге негізделген. Аяқ жағына өзім пайдаланған дереккөздердің тізімін арнайы бөлімге егжей-тегжейлі жаздым. Оқыған адам Қазақстан Туы бүкіл түркі халықтарының тарихи кодтарын топтастырған ұлы туынды екеніне сол сілтемелер арқылы көз жеткізеді. Бұл — бір қиялдан туған пафос емес, факті мен нақты дереккөздерге негізделген ғылыми жұмыс.
