Шайтанның қиындыққа тап болған, күйзеліске ұшыраған немесе рухани әлсіздікке тап болған кез келген адамды қателестіріп, алдау үшін қолданатын амалы өте көп. Өткенөмірінде қиыншылықтарын есіне түсіріп, жақсы күндерін, Алланың берген жақсылықтары мен нығметтерін ұмыттырады. Болашағы қашанда қиын болатынын есіне түсіру арқылы адамды пессимистік ойға түсіріп, адамның шыдамдылығы мен үмітін өшіруге тырысады.
Осы және осыған ұқсас арсыздық пен бәлекеттен, араздық пен намыссыздықтан, тәртіпсіздік пен алауыздықтан сақтану – діндар, ұлтшыл немесе дінсіз де болса кез келген саналы адамның басты міндеті. Пенденің өмірінде басына түскен қиындықтардың өткені сияқты, бұл қасіретті күндер де өтеді деп келешекке үмітпен қарап сабыр етіп, жақсы жорамалдар жасап, Аллаға тәуекел етуі керек.
Ешқандай да адам үшін бұл өмір түзу жол емес, асуы мен құлдырауы бар ойлы-қырлы кезеңдерге, сынаққа толы бір өмір. Әрине, әр адамның сынағы бірдей бола бермейді. Кейбір адамдар кішкене кедергілерге тап болуы мүмкін, ал басқалары тік тауларға да кезігуі әбден мүмкін. Ал енді, кейбір адамдар кішкентай тесіктерге тап болса, ал басқалары терең тұңғиықтармен бетпе-бет келуі мүмкін. Міне сол себептен адамның сыйы мен еңбегінің мөлшері оның бұл өмірдегі емтиханына тікелей пропорционалды. Ең үлкен сынақты көрген пайғамбарлар – ең үлкен сауап иелері.
Адамдарды басынан өткерген әрбір оқиғада және кез келген жағдайда адастыруға тырысатын шайтанның мынадай айла-тәсілдерінің де бар екенін ұмытпаған абзал. Пенде қиыншылыққа тап болғанда, шайтан оны қиял әлемінде бір сәт өткенге, бір сәт болашаққа апарады. Осы сәтте адам өткеніне риза болса, оның сабырын сынау, Аллаға қарсы шығуға итермелеу үшін басынан өткерген басқа да бақытсыз күндері мен қиындықтарды бір сәтте есіне салып, өмірдің қиыншылыққа толы, адам төзгісіз екенін, өмірінде жақсылық көрмегенін сездіру арқылы азғырады.
Мұндай психологиялық күйге түскен адам өмірде жақсылық пен сыйластық сирек кездеседі деген ойдан арыла алмайды. Осылайша, өмірінде Алла тағаланың өзіне берген барлық нығметтерін мойындамайды және Алладан келген жақсылықты жоққа шығарып шүкірліктен бас тартумен қатар, тікелей Аллаға қарсы келетін де күйге түсіп, тағдырына налып өмірге келгеніне өкініп жатады. Бұл бір рет ауырған адам бұрын ешқашан сау болмаған сияқты жаңылыстырады. Дегенмен, адамдардың көпшілігі үшін олардың бұрын ауырған кездері дені сау болған уақыттың мыңнан бір бөлігі де емес. Осындай сәтте, шайтан өз ілмегін орнатқаннан кейін, ол адамдарға жамандықты көп және жақсылықты жоқ сияқты көрсетеді.
Шайтан жалған қиял әлемінде пәлекетке ұшыраған адамды болашаққа апарады. Болашағын тас қараңғы, белгісіз, қиын және бұралаң етіп көрсетеді де былай деп сыбырлайды. «Осы уақытқа дейін өміріңізде не көрдіңіз, содан кейін не көресіз?» Осылайша, адамдар келешекке пессимистік және үмітсіз қарайды да, өз өмірінен ләззат алу сезімінен айырылады.
Қасиетті кітабымыз Құран Кәрім шайтанның осындай немесе осыған ұқсас тұзағына түскен адамдардың психологиясын былайша баяндайды:
«Егер адамға өз мейірімімізден дәм татырсақ (нығмет), сосын одан оны алып қойсақ, ол мүлде үмітсіз және шүкірлік етпейтіндерден болады». (Худ сүресі 9-аят). «Адамның басына бір бәле келсе, бірден түңіліп, үмітсіздікке түседі». (Фуссилат сүресі 49-аят)
Құранда айтылғандай, саналы мүміндер/пенделер шайтанның бұл айласы мен тұзағын біледі әрі сезеді. Пенденің басына бәле келгенде, өткен күндердің игі істерін елемеу арқылы шүкірлік көрсетпейді, болашақтан үмітін кескендей болады. Алла тағала бұндай пенделерінің һәлінен былай деп баян етеді: «Олар, басына бір бәле келгенде: «Біз Алланың құлымыз және Оған қайтамыз», – дейді. Оларға Раббылары тарапынан кешірім мен мейірім бар. Міне осылартура жолға түскендер». (Бақара 2/156-157)
Қорытынды: Раббымыз шайтанның айла-амалдарына, алдауына, тұзақтарына түсіп қалудан сақтасын және олардан хабардар етсін. Ел басқарған аға буынды Алла шайттанның шәррінен, жынның перісінен, жаман руһты адамдардан сақтасын. Барша бауырларымыздыҚұран Кәрімде мақтаған сергек, саналы мүміндерден етсін.
Исатай БЕРДАЛИЕВ,
PhD
