Қазақстан – зайырлы мемлекет, ол діни мекемелердің мемлекеттен бөлінуін білдіреді. Бұл еліміздің конституциясында бекітілген, барлық діни және діни топтардың заң алдында теңдігіне кепілдік беретін және барлық азаматтардың діни сенім бостандығын қамтамасыз ететін маңызды қағидат. Қазақстанда ресми дін жоқ, мемлекет қандай да бір діни дәстүрге артықшылық бермейді. Бұл бізге діни сенім бостандығына кепілдік беруге және барлық азаматтардың діни сенім бостандығы мен діни тәжірибеге қатысу құқығын қорғауға мүмкіндік береді.
Қазақстанда ресми діннің болмауы мемлекеттің зайырлы сипатын айқындайтын және барлық азаматтардың діни сенім бостандығына кепілдік беретін негізгі қағидаттардың бірі болып табылады. Бұл қағида ел конституциясында берік бекітілген, тарихи және әлеуметтік-мәдени тамыры тереңде жатыр. Қазақстанның конституциялық құрылымының негізі – дін мен мемлекеттің бөліну принципі. Бұл мемлекеттік органдардың ресми дінге қатысы жоқ, ал діни ұйымдардың мемлекеттік құрылымда ресми мәртебесі жоқ деген сөз. Осылайша, мемлекет қандай да бір дінге немесе конфессияға артықшылық бермейді, бұл барлық діни және діни емес топтардың заң алдында теңдігіне жағдай жасайды және әрбір азаматтың діни сенім бостандығы құқығын қорғайды.
1991 жылы Қазақстан тәуелсіздік алып, конституциялық реформалар мемлекеттің зайырлылығы мен діни сенім бостандығының кепілдіктерін қамтитын жаңа қағидаттардың орнығуына негіз болды. Қазақстанда белгілі бір дін ерекше мәртебеге ие және басқаларына қатысты артықшылықтарға ие кейбір басқа елдерден ерекшеленетін ресми мемлекеттік дін жоқ. Бұл мемлекеттік саясатта, заңнамада немесе қоғамдық өмірде бірде-бір діни дәстүрдің басымдылық жағдайы жоқ деген сөз. Барлық діни және діни емес топтар заң алдында тең деп танылады және әрбір азамат өзінің діни көзқарасын таңдауға немесе ешбір дінді ұстанбауға құқылы.
Қазақстанда ресми діннің болмауы да ел халқының діни дәстүрлері мен мәдени ерекшеліктерінің алуан түрлілігін көрсетеді. Қазақстанда ислам, православие, католицизм, протестантизм, буддизм, иудаизм сияқты әртүрлі конфессияларды ұстанатын көптеген этникалық топтар мен ұлттар, сондай-ақ атеистік немесе агностикалық дүниетанымға жататын адамдар тұрады. Ресми діннің болмауы бейбіт қатар өмір сүру мен конфессияаралық диалогты сақтай отырып, осы әртүрлі діни және мәдени дәстүрлердің барлығын құрметтеуге және тануға мүмкіндік береді. Қазақстандағы мемлекеттің зайырлылығы да азаматтық қоғамның нығаюына, адам құқықтарының қорғалуына ықпал етеді. Ол әрбір азаматтың діни сенім бостандығына және басқа да негізгі құқықтары мен бостандықтарына кепілдік берудің негізі болып табылатын демократиялық институттарды, азаматтық қоғамды және құқықтық мемлекетті дамытуға жағдай жасайды. Сонымен қатар мемлекеттің зайырлылығы әртүрлі діни дәстүр өкілдері арасындағы дінаралық диалогты, ынтымақтастық пен өзара түсіністікті дамытуға ықпал етеді. Бұл көпэтносты және көпконфессиялы қоғамда бейбіт қатар өмір сүру мен әлеуметтік тұрақтылықты сақтау үшін маңызды.
Қорытындылай келе, елдің зайырлылығына нұқсан келтіретін көптеген топтар мен адамдар пайда болуда. Олар зайырлылықты – атеизм деп түсініп жатқандар бар. Әлемдік елдердегі тәжірибе, зайырлылықтың дінге, діни сенімге тыйым салу емес, керісінше азаматтардың дінге деген сенімінің бостандығы екендігін дәлелдегі. Қазақстанда ресми діннің болмауы – барлық діни және діни топтардың заң алдында теңдігіне кепілдік беретін, әрбір азаматтың діни сенім бостандығы құқығын қорғайтын, дінге сену бостандығына ықпал ететін зайырлы мемлекеттің негізгі принциптерінің бірі екендігін айтқанымыз жөн болар.
Қуаныш ӘБІШЕВ,
Алматы Орталық мешітінің наиб имамы,
РАНТ мүшесі
