Сұрақ: Ең алғашқы ислам академиялары қай кезде пайда болған?
Жауап: Дін ислам ғылымды ардақтайды, сол үшін діндегі ғалымның мәртебесі де жоғары: «Білетіндер мен білмейтіндер тең бе?» (Зумар: 9). Аяттан көргеніміздей білімді адам мен білімсіз адам тең емес.
Еуропада алғашқы академиялар XII-XVI ғасырларда қалыптасып пайда болып жатқанда мұсылман әлемінде білім академиясы IX ғасырда бар еді. Бұл әл-Мамун халифтің әмірімен Бағдатта тұрғызылған, аты әлемге әйгілі «Бәйт әл-Хикма» (Даналық үйі – Дом мудрости) академиясы.
Ислам академиясының басты мақсаттарының бірі – үнді, грек тілдеріндегі астрономия, математика, медицина, химия, метафизика, философия т.б. шығармаларын араб тіліне аудару еді. Мұнда қандай тілде болсын білім туралы кітап алып келген адамға немесе аудармашыға сол кітаптың салмағымен тең күміс берілген. Шығарманың тіліне, оның авторының дініне қарап ажыратпады.
Бұл білім мен ғылым ордасында көптеген мұсылман ғалымдарымен қатар яһуди, христиан ғалымдары да дәріс берген. Мысалы, әйгілі әл-Фараби осы жерден дәріс алған уақытта оның логикадан дәріс берген ұстазының бірі Йоханна ибн Хайлам есімді христиан болған.
Бұл академияда жоғарыда айтып өткеніміздей дін ғылымдарымен қатар мантық, грамматика, астрономия, физика, математика, алхимия, медицина, инжинерия, сөз өнері және т.б. ғылымдар үйретілген.
Жалғас САДУАХАСҰЛЫ
