Жауап:Экстремизм – «extremus» деген латын тілінен енген термин. Сөздік мәні «соңғы», «шеткі» деген мағынаны білдіреді. Саяси мағынасы – шектен шыққан көзқараспен және іс-әрекетімен ерекшеленетін күрделі әлеуметтік феномен. Арнайы сөздік бойынша мағынасы; «діни экстремизм – басқа діндерді ұстанушы адамдарға төзімсіздік танытып, соған сәйкес қоғамға қарсы, көбінесе, құқыққа қайшы, соның ішінде азаматтарға қарсы күш қолдану әрекеттеріне шақыру» дегенді білдіреді.
Діни экстремизм – шынайы діннің негізгі қағидаларынан, қазіргі қолданыстағы ұлттық заңнамалардың және халықаралық құқықтың қағидаттарынан тыс шектен шығу дегендік.
Қазақстан Республикасының 2005 жылдың 2 ақпанында қабылданған «Экстремизмге қарсы іс-қимыл туралы» заңында Діни экстремизм ұғымына мынадай сипат берген:
Экстремизм – жеке және (немесе) заңды тұлғаның, жеке және (немесе) заңды тұлғалар бiрлестiгiнiң белгiленген тәртiппен экстремистiк деп танылған ұйымдардың атынан iс-әрекеттер ұйымдастыруы және (немесе) жасауы;
Дiни өшпендiлiктi немесе алауыздықты, соның iшiнде зорлық-зомбылықпен немесе зорлық-зомбылыққа шақырумен байланысты алауыздықты қоздыруды, сондай-ақ азаматтардың қауiпсiздiгiне, өмiрiне, денсаулығына, имандылығына немесе құқықтары мен бостандықтарына қатер төндiретiн кез келген дiни практиканы қолдануды (дiни экстремизмдi) көздейтiн iс-әрекет ұйымдастыруы және (немесе) жасауы.
Жалпы экстремизм деген терминге қазіргі әлем ғалымдары мен сарапшылары түрлі мағыналар берген. Бірақ, ортақ бір шешім жоқ. Бір анығы ол қоғамға, мемлекетке және жалпы әлемге қауіп төндіретін құбылыс. Ал, соның ішіндегі діни экстремизм дегеніміз – дәстүрлі дінді бұрмалап, жат «идеяны» белсенді насихаттау, зайырлы жүйеге қарсы әрекет ету.
Діни экстермизм негізінен діни сауатсыздық, дінге толық таныммен келмеу және діни сауатсыздықтың кесірінен теріс пиғылды ағымдардың өкілдерінің сөзіне ерден, надандықтан шыққан соқыр сенім деуге де болады.
Діни экстремизмнің көріністері қазіргі заманда жастардың жат ағымның идеологиясына еліктеп, соқыр сенімнің жетегімен зайырлы қоғамға қарсы әрекет етуі. Діни экстремизмнің көрінісі ретінде ғаламтор кеңістігіндегі мұсылмандардың қысымға ұшырауы, мұсылмандар қиындықпен өмір сүріп жатқан аймақтардағы қанға бөккен адамдардың суреттерді, бейне-материалдарды ашық көрсету арқылы күллі әлемді мұсылмандарға жау ретінде көрсетуге ұмтылуын айтуға болады.
Сонымен қатар, интернет-сайттарда діни экстремизм идеяларын насихаттаушылардың әр түрлі діни уағыздары аудио-видео жазба түрінде таратылуы діни экстремизмнің көрінісі. Уағыздарда зайырлы биліктің дінге жат екендігі, мұндай мемлекет басқарушылары, дін қызметкерлері «діннен шыққандар» деген пікір мейлінше агрессивті айтылып, оларға бағынбауға шақырылады.
Сондай-ақ ғаламтордағы экстремистік веб-сайттардың ықпалынан басқа, шет елден діни білім алған жалған ғалымдар өздерінің экстремистік уағызы арқылы қазақтың санасына, салт-дәстүріне, ұлттық танымына, тарихына қарсы мазмұндағы жастардың санасын улайды.
Қазіргі кезде, Ислам экстремизмі мен терроризмі деген ұғымдардың кеңінен тарап отырғаны баршаға мәлім. Дей тұрғанмен, Исламның өз болмысында ешқандай агрессияшылдық жоқ. Алайда, терроризмнің көрініс табуына діни-саяси радикализмнің түрткі болуы ықтимал. Оның үстіне терроризмнің таралуына террористік топ ұйымдарының көбеюі мен насихатталуы әсерін тигізіп отыр.
Ұлы жаратушы адамдарға өзі белгілеген шеңберден шықпауды бұйырады және әлемде зұлымдық жасауға, әділетсіздікке, зорлыққа, өлтіруге, қан төгуге тыйым салады. Бұған байланысты қасиетті Құранның «Маида» сүресі, 87-аятында «….Шектен шықпаңдар, расында Алла шектен шығушыларды жақсы көрмейді»,-деген.
Ислам дінінде фундаментализм, экстремизм, терроризм деген ұғым да, түсінік те жоқ. Бұлар Ислам дінінің өзегімен мүлдем сәйкеспейді. Мысалы, «Ислам» дегеннің өзі «бейбітшілік, тыныштық» дегенді білдіреді. Исламның басты мақсаты – әлемдегі адамзат арасында бейбітшіліктің болуына негізделген. Сондықтан, экстремист, террорист деп аталатын топтардан басқа мүдделер мен себептерді іздеу керек.
